معرفی مرکز توسعه تجارت الکترونیکی
در کشورهای پیشرفته، ICT و تجارت الکترونیکی بهتدریج و با سازوکارهای مناسب اقتصادی وارد زندگی روزمره مردم شدهاند. کشورهای درحالتوسعه به دلیل شکاف دانش فنی و نبود زیرساختهای مناسب اقتصادی نتوانستهاند همانند کشورهای پیشرفته در بهکارگیری ICT و تجارت الکترونیکی در زندگی اقتصادی و اجتماعی خود موفق باشند که در نتیجه آن «شکاف دیجیتال» به وجود آمده است.
ساختار اقتصادی و بازرگانی کشور و شکاف دانش فنی باعث شده است، تا بخش خصوصی نتواند همانند کشورهای پیشرفته همگام با تحولات، گسترش ICT و تجارت الکترونیکی را نهادینه کند؛ لذا، سیاستگذاری، هدایت و کمک دولت به گسترش تجارت الکترونیکی در ایران امری ضروری است. تشکیل مرکزی دولتی باهدف سیاستگذاری و برنامهریزی برای حمایت از توسعه تجارت الکترونیکی در ایران با توجه خاص به تواناییهای بخش خصوصی نیز در این راستا است. باتوجهبه مطالب گفته شده برای دستیابی به اهداف موردنظر، بهموجب ماده ۸۰ قانون تجارت الکترونیکی مصوب مجلس شورای اسلامی مقرر شد «مرکز توسعه تجارت الکترونیکی» در وزارت بازرگانی سابق تشکیل شود. در این راستا، هیئت وزیران در جلسه مورخ چهارم تیرماه ۱۳۸۸ بنا به پیشنهاد مشترک وزارت بازرگانی سابق و معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی سابق رئیسجمهور و به استناد ماده ۸۰ قانون تجارت الکترونیکی - مصوب ۱۳۸۲- اساسنامه مرکز توسعه تجارت الکترونیکی را تصویب نمود.
بهموجب این اساسنامه، استقرار، پیادهسازی و توسعه تجارت الکترونیکی در کشور با استفاده از ابزارها و استانداردهای ملی و بینالمللی و با عنایت به فرهنگ ایرانی و اسلامی و حمایت از فعالیتهای تجارت الکترونیکی و ارتقای سطح کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در اقتصاد و بازرگانی مرکز توسعه تجارت الکترونیکی واگذار گردید. این مرکز از تجمیع مرکز ملی شمارهگذاری کالا و خدمات، مرکز دولتی صدور گواهی الکترونیکی ریشه و کمیته ملی ادیفاکت تشکیل شده است.
بر اساس قانون، وظایف ذیل به این مرکز اختصاصیافته است:
１- برنامهریزی، ارائه راهکارها، پشتیبانی و نظارت بهمنظور:
الف) بهرهبرداری از بسترها، راهبردها و نوآوری تجارت الکترونیکی در سطح کشور؛
ب) ارائه تسهیلات و حمایت از ایجاد و توسعه زیرساختهای فنی، سرمایههای انسانی، قانونی، حاکمیتی و امنیتی توسعه تجارت الکترونیکی؛
پ) فرهنگسازی آموزش جهت توسعه و ترویج استفاده از تجارت الکترونیکی در فرایندهای کسبوکار مبتنی بر استانداردهای ملی و بینالمللی؛
ت) توسعه کاربردها و نوآوریها در جهت دستیابی به منافع تجارت الکترونیکی در اقتصاد کشور؛
ث) توسعه فعالیتهای تدارکاتی و معاملاتی بهصورت تجارت الکترونیکی؛
ج) استانداردسازی فعالیتهای اطلاعرسانی تجاری؛
چ) حمایت از گسترش بازارهای دادوستد الکترونیکی؛
ح) ساماندهی فعالیت ایستگاههای تجارت الکترونیکی کشور؛
خ) فراهمسازی زمینه تعاملات ملی و بینالمللی در تجارت الکترونیکی؛
د) تسهیل تجارت از طریق استفاده از ابزارها، مدلها و استانداردهای تجارت الکترونیکی ملی و بینالمللی و ایجاد پنجره واحد تجاری؛
۲- بررسی زمینههای مرتبط با تجارت الکترونیکی و ارائه پیشنهادها لازم تأیید جهتتید مراجع ذیصلاح
۳- تدوین مقررات، استانداردها و ضوابط مربوط به تجارت الکترونیکی و پیشنهاد به مراجع ذیصلاح جهت تصویب
۴- تدوین و نظارت بر اجرای ضوابط و مقررات استاندارد و یکپارچه در حوزه اطلاعرسانی تجاری بهصورت الکترونیکی
۵- ایجاد، نگهداری و پشتیبانی از مراکز داده بخش بازرگانی در چهارچوب نظام جامع فناوری اطلاعات کشور
۶- همکاری و تعامل با مراجع و سازمانهای بینالمللی و منطقهای ذیربط
۷- ارائه خدمات صدور گواهی الکترونیکی کشور
۸- ایجاد و توسعه نظام ملی طبقهبندی و خدمات شناسه کالا و خدمات
۹- جمع آوری، تهیه و تدوین گزارشهای سالانه عملکرد تجارت الکترونیکی
۱۰- پیگیری و پیشنهاد تدوین ضوابط و مقررات جرایم و مجازاتها (موضوع باب چهارم قانون تجارت الکترونیکی) به مراجع ذیصلاح
۱۱- ارائه چهارچوب و ضوابط حمایت از مصرفکنندگان در فضای تجارت الکترونیکی بر اساس فصل اول از باب سوم قانون تجارت الکترونیکی
در حال حاضر مأموریتهای اصلی مرکز در کنار سیاستگذاری کلان در حوزه تجارت الکترونیکی به ساماندهی پنج سامانه ملی ذیل مرکز دارد:
۱) سامانه صدور گواهی الکترونیکی ریشه
۲) سامانه صدور گواهی الکترونیکی میانی عام
۳) سامانه تدارکات الکترونیکی دولت (ستاد)
۴) سامانههای یکپارچهسازی و نظارت بر فرایند تجارت
۵) سامانه نماد اعتماد الکترونیکی
همچنین بر اساس اساسنامه مرکز توسعه تجارت الکترونیکی، این مرکز مأموریت ایجاد، نگهداری و پشتیبانی از مرکز داده بخش بازرگانی کشور بهمنظور امکان توسعهپذیری بیشتر و افزایش امنیت سامانهها را بر عهد دارد. یکی از مهمترین برنامهها و اقدامات مرکز در سال ۱۳۹۶، ایجاد مرکز داده بخش بازرگانی و در سالهای آتی راهاندازی کامل، نگهداری و پشتیبانی از مرکز مذکور است.
در ساختار تشکیلاتی مرکز، دو کارگروه، یک شورا و یک کمیته مستقل طراحی شده است که عموم برنامهریزیهای کلان و سیاستگذاریها در حوزه تجارت الکترونیکی توسط آنها انجام میشود. سه معاونت تسهیل تجاری و توسعه کاربردها، معاونت زیرساخت کلید عمومی و امنیت اطلاعات تجاری و معاونت توسعه منابع انسانی و امور پشتیبانی نیز جهت انجام وظایف تخصصی و همچنین پشتیبانی منابع انسانی و تجهیزات در نظر گرفته شده است.